Με τον όρο οισοφαγίτιδα περιγράφεται η φλεγμονή του οισοφάγου, του μυϊκού σωλήνα που ενώνει τον φάρυγγα με το στομάχι και μέσω του οποίου ρέει η τροφή, με κατεύθυνση προς τον εντερικό σωλήνα. Η οισοφαγίτιδα προκαλεί αλλοίωση του ιστού των εσωτερικών τοιχωμάτων του οισοφάγου και μπορεί να οδηγήσει σε επώδυνα συμπτώματα.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, οφείλεται σε γαστρικά υγρά, τα οποία επιστρέφουν στον οισοφάγο (γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση) με αντίθετη του φυσιολογικού ροή. Μπορεί να προκαλείται επίσης από λοιμώξεις, φαρμακευτική αγωγή και αλλεργίες.
Η θεραπεία της οισοφαγίτιδας καθορίζεται από την αιτία που την προκαλεί και την βαρύτητα της βλάβης, που προκαλείται στα τοιχώματα του οισοφάγου. Σε περίπτωση που παραμείνει χωρίς αντιμετώπιση, μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφή των ιστών του οισοφάγου και σε παρεμπόδιση της φυσιολογικής λειτουργίας του, της μεταφοράς δηλαδή των τροφών και των υγρών από το στόμα στο στομάχι. Μπορεί επίσης να οδηγήσει σε στένωση του οισοφάγου και δυσκολία στην κατάποση.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα της οισοφαγίτιδας καθορίζονται από την βαρύτητα και το είδος της. Στην περίπτωση που σχετίζεται με γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, τα συμπτώματα περιλαμβάνουν κυρίως:
- Οπισθοστερνικό αίσθημα καύσου, ειδικά κατά το γεύμα
- Ναυτία
- Επιγαστρική δυσφορία
- Δυσφαγία και επώδυνη κατάποση
Σπανιότερα, μπορεί να αναφερθούν αιματέμεση, βήχας, ροχαλητό και πόνος στο στήθος. Επιπλέον, τα συμπτώματα μπορεί να εμφανίζονται όλα μαζί ή μεμονωμένα και χαρακτηρίζονται από εξάρσεις και υφέσεις.
Αίτια
Η οισοφαγίτιδα μπορεί να οφείλεται σε αρκετούς παράγοντες, και η αιτία που την προκαλεί καθορίζει άμεσα και την θεραπευτική προσέγγιση.
Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση: η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ) αποτελεί το πιο κοινό αίτιο πρόκλησης φλεγμονής του οισοφάγου. Επί παρουσίας ΓΟΠ το όξινο περιεχόμενο του στομάχου επιστρέφει στον οισοφάγο, προκαλώντας σημαντικές αλλοιώσεις, ειδικά όταν αυτό συμβαίνει συστηματικά. Σημαντικοί παράγοντες κινδύνου για την ΓΟΠ αποτελούν το κάπνισμα, το αλκοόλ, η διατροφή που περιλαμβάνει τηγανιτά, λιπαρά και καυτερά τρόφιμα.
Λοιμώδης οισοφαγίτιδα: η βακτηριακή, ιογενής ή μυκητισιακή λοίμωξη του οισοφάγου μπορεί να οδηγήσει σε οισοφαγίτιδα. Πρόκειται για αρκετά σπάνια κατάσταση, η οποία εμφανίζεται κυρίως σε άτομα με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα ή ασθενείς σε ανοσοκαταστολή.
Φαρμακευτική αγωγή: ορισμένα φάρμακα μπορεί να οδηγήσουν σε καταστροφή των ιστών του οισοφάγου, ειδικά εάν παραμείνουν σε επαφή με τα τοιχώματά του παρατεταμένα, όπως συμβαίνει όταν κανείς λαμβάνει από του στόματος ένα χάπι χωρίς νερό. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα φάρμακα που προκαλούν αλλοιώσεις οι οποίες οδηγούν σε οισοφαγίτιδα, είναι τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, η αντιβιοτική αγωγή, ασβέστιo, φάρμακα κατά της οστεοπόρωσης. Η βαρύτητα της επίδρασης των φαρμάκων καθορίζονται από τον τρόπο λήψης, τον χρόνο επαφής με τον οισοφάγο και την υφιστάμενη κατάσταση του τοιχώματός του.
Επιπλέον, η απελευθέρωση ισταμίνης από τα μαστοκύτταρα στο τοίχωμα του οισοφάγου και η ακτινοβολία του θώρακα, σε συγκεκριμένη δόση και συχνότητα μπορεί να οδηγήσει σε οισοφαγίτιδα.
Πιθανές επιπλοκές
Η οισοφαγίτιδα μπορεί να έχει σοβαρές επιπλοκές στην περίπτωση που παραμείνει αθεράπευτη, με κυριότερη επιπλοκή την δημιουργία οισοφάγου Barret (σοβαρές αλλαγές στα κύτταρα που επενδύουν τον βλεννογόνο του οισοφάγου). Άλλες επιπλοκές μπορεί να είναι η τροποποίηση της δομής του οισοφάγου, με σοβαρή στένωση, η δυσκολία στην κατάποση και η απώλεια βάρους, διάτρηση του τοιχώματος ή αιμορραγία.
Πώς γίνεται η διάγνωση
Ο γαστρεντερολόγος θα λάβει πλήρες ιστορικό και θα προχωρήσει σε κλινική εξέταση. Προκειμένου να προσδιοριστεί ο αιτιολογικός παράγοντας, που έχει προκαλέσει την φλεγμονή, αλλά και για να αποκλειστούν άλλα παθολογικά αίτια, θα πρέπει να διενεργηθούν αιματολογικές εξετάσεις και γαστροσκόπηση για την εξέταση του εσωτερικού του οισοφάγου.
Θεραπεία
Η θεραπευτική προσέγγιση και η πρόγνωση καθορίζονται από την αιτία, που προκαλεί την οισοφαγίτιδα. Στην περίπτωση της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης, η θεραπεία συνίσταται σε χρόνια προσέγγιση, με αλλαγή των διατροφικών συνηθειών και την λήψη αντιόξινων, ανταγωνιστών των υποδοχέων της ισταμίνης και αναστολέων της αντλίας πρωτονίων. Εάν τα αίτια είναι μικροβιακά ή ιογενή τότε ενδείκνυται η φαρμακευτική αγωγή, αναλόγως την περίπτωση. Γενικά, η έγκαιρη διάγνωση από τον γαστρεντερολόγο και η τακτική παρακολούθηση της πορείας, είναι κρίσιμη για την καλή πρόγνωση και αποτελεσματική αντιμετώπιση.
Τι είναι ο οισοφάγος Barret
Ο οισοφάγος Barret αποτελεί την πιο σοβαρή επιπλοκή της οισοφαγίτιδας και συνίσταται στην παθολογική αλλαγή των κυττάρων, που σχηματίζουν το εσωτερικό τοίχωμα του κατώτερου τμήματος του οισοφάγου. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οφείλεται στην γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, κατά την οποία το όξινο περιεχόμενο του στομάχου επιστρέφει στον οισοφάγο. Ως αποτέλεσμα, τα τοιχώματα του οισοφάγου υφίστανται σοβαρές αλλοιώσεις και δημιουργείται ο οισοφάγος Barret.
Οι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση οισοφάγου Barret, περιλαμβάνουν το οικογενειακό ιστορικό οισοφάγου Barret ή καρκίνου του οισοφάγου, η ηλικία (εμφανίζεται κυρίως σε άτομα άνω των 50 ετών), η χρόνια ΓΟΠ, το κάπνισμα, η παχυσαρκία, ενώ εμφανίζεται με υψηλότερη συχνότητα σε άνδρες.
Πιθανές επιπλοκές
Οι ασθενείς με οισοφάγο Barrett αντιμετωπίζουν κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του οισοφάγου. Ο κίνδυνος ωστόσο είναι σχετικά περιορισμένος, ακόμη και σε εκείνους στους οποίους έχουν εντοπιστεί προκαρκινικές αλλοιώσεις και στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν θα αναπτυχθεί καρκίνος.
Τα πιο συχνά συμπτώματα που υποδηλώνουν την παρουσία οισοφάγου Barrett περιλαμβάνουν:
- Αίσθημα καύσου στην κοιλιακή περιοχή και οπισθοστερνικά
- Δυσκολία στην κατάποση
- Σπανιότερα, πόνος στον θώρακα
Στην πραγματικότητα, σχεδόν οι μισοί από τους ασθενείς που διαγιγνώσκονται με οισοφάγο Barrett αναφέρουν κυρίως αίσθημα καύσου στο στομάχι. Για αυτό, η επίσκεψη στον γαστρεντερολόγο είναι απαραίτητη, για την έγκαιρη διάγνωση και τον αποκλεισμό άλλων παθήσεων του πεπτικού.